Sut y datblygodd Bwrdd Iechyd Addysgu Powys weithle mwy gwydn
Darganfyddwch sut mae Bwrdd Iechyd Addysgu Powys (BIAP) yn cefnogi staff gyda dull MAC yn y gwaith i wella gwydnwch gweithwyr.
Am Bwrdd Iechyd Addysgu Powys (BIAP)
BIAP yw’r bwrdd iechyd gwledig mwyaf yng Nghymru, sy’n cwmpasu canolbarth Cymru ac yn gwasanaethu tua 133,000 o bobl. Maen nhw’n cyflogi tua 2,500 o staff ar draws naw ysbyty cymunedol a dros 20 o ganolfannau allgymorth a lleoliadau cymunedol (ynghyd â grŵp ychwanegol o tua 500 o weithwyr cronfa).
Yr her
Er mwyn cefnogi canfyddiadau arolwg staff y GIG ynghylch lles, diffygiad a straen, nodwyd bod angen dull radical, amlfoddol sy’n seiliedig ar dystiolaeth.
Roedd adborth staff yn dangos galw amlwg a chynyddol am wasanaeth cefnogi hygyrch, annibynnol a seicolegol ddiogel y tu hwnt i gynigion traddodiadol AD/Iechyd Galwedigaethol.
Yn ogystal, roedd angen ymyriadau a allai gefnogi’r rhai yn y gwaith a lleihau’r risg o absenoldeb.
Beth wnaeth Bwrdd Iechyd Addysgu Powys (BIAP)?
Sefydlodd BIAP Dîm MAC tair disgyblaethol (Ymwybyddiaeth Ofalgar, Therapi Derbyn ac Ymrwymo, Tosturi), a gyflwynwyd gan dri ymarferydd, sy’n arbenigo yn y meysydd hynny.
- Rhwng Chwefror ac Ebrill 2025, cafodd y rhaglen ei threialu. Hysbysebwyd y cynnig trwy farchnata/cyfathrebu a chynnig e-bost uniongyrchol i reolwyr clinigol
- Roedd 73% o’r rhai a ddaeth wedi cyfeirio eu hunain; roedd 13% yn atgyfeiriadau gan reolwyr; daeth 6% trwy Iechyd Galwedigaethol
- Creodd y tîm dudalen SharePoint ymwybyddiaeth ofalgar o offer cymorth MAC
- Cafodd y rhai a ddaeth i’r sesiynau ymarferion ymarferol mewn ymwybyddiaeth ofalgar, tosturi ac arferion therapi derbyn ac ymrwymo (anadlu, tosturi, diffiwsio, ailfframio, egluro gwerthoedd), taflenni, recordiadau, adnoddau mewnrwyd, a chyfeiriad at gynigion lles/gwasanaethau cenedlaethol.
Y canlyniadau
Casglwyd data meintiol ac ansoddol. Yn gyffredinol, roedd gostyngiad cyfartalog o 55.7% mewn trallod ymhlith y rhai a ddaeth i’r sesiynau.
Adroddodd y y rhai a ddaeth i’r sesiynau am deimlo llai wedi’u gorlethu, teimlo’n dawelach ac mewn mwy o reolaeth, a bod teimlo’n ddiogel a ddim yn cael eich barnu’n amhrisiadwy. Roedd staff yn teimlo fel eu bod yn cael eu cefnogi, eu gwerthfawrogi, a fwy gwydn yn y gwaith.
Adborth gan rywun a ddaeth i’r sesiynau a oedd yn teimlo eu bod wedi elwa: “Helpu i ddeall y broses ymarferol [o ymwybyddiaeth ofalgar] a sut i’w ymgorffori yn ein bywydau bob dydd”.

Rhannodd Avinash, Ymarferydd Datblygu Ymwybyddiaeth:
“Nid ydym yn gweld MAC BIAP fel un ymyrraeth—ond fel diwylliant lles byw, addasol sydd wedi’i wreiddio mewn caredigrwydd, tystiolaeth ac atal. Mae ein cam nesaf yn adeiladu ar y sylfeini cryf hyn.”

Rhannodd Nikki, Ymarferydd Datblygu Tosturi Lles:
“Wrth greu gofod nad yw’n feirniadol, fe wnaethon ni gerdded ochr yn ochr â staff. Ac fe wnaeth hynny wahaniaeth mawr.”

Rhannodd Tom, Ymarferydd Datblygu Lles Therapi Derbyn ac Ymrwymo:
“Helpodd Therapi Derbyn ac Ymrwymo staff i ailgysylltu â gwerthoedd, ailadeiladu hunaneffeithiolrwydd, ac ail-lunio naratifau mewnol.”
Beth Nesaf?
Mae’r cynllun peilot MAC nid yn unig wedi dangos canlyniadau uniongyrchol cryf ond bellach wedi derbyn cydnabyddiaeth ffurfiol drwy:
- £77,402 o gyllid grant a ddyfarnwyd gan Gronfeydd Elusennol Powys i ehangu’r model dros 2 flynedd
- Canmoliaeth a chynhwysiant ar lefel bwrdd mewn blaenoriaethau datblygu BIAP
- Ceisiadau i archwilio darparu Gofal Cymdeithasol, modelau Hyrwyddwyr MAC, a phecyn cymorth ar gyfer Cymru gyfan.
| Nod | Targed (2025-27) |
|---|---|
| Cyrraedd Staff | 400+ o staff wedi’u cefnogi dros 2 flynedd |
| Sesiynau wedi’u Cyflwyno | 1,600+ o ymyriadau |
| Diwrnodau Absenoldeb wedi’u Hatal | Diwrnodau Absenoldeb wedi’u Hatal |
| Llysgenhadon wedi’u Hyfforddi | 0–15 ar draws timau |
| Gwerthuso |
Olrhain SUDS + myfyrdodau lles + Graddfa Llesiant Warwick |
| Ehangu | Treialu cymorth mewn Gofal Cymdeithasol, Iechyd Meddwl a thimau arweinyddiaeth |
Bydd tîm MAC yn cydweithio â chydweithwyr ac adrannau i sicrhau fframweithiau gwerthuso hirdymor sy’n cyd-fynd â buddiannau Llywodraeth Cymru ac AaGIC mewn lles y gweithlu.
Rhannodd Sarah Powell, Cyfarwyddwr Cynorthwyol Pobl a Diwylliant:
“Creodd y cynllun peilot hwn ofod diogel, hygyrch i staff ofalu amdanynt eu hunain, meithrin gwydnwch, a llywio pwysau go iawn. Mae’n gynnig tosturiol ac yn fuddsoddiad strategol mewn gweithlu iachach, mwy ymgysylltiedig – a gofal cleifion mwy diogel.”
Awgrymiadau i gyflogwyr
Awgrymiadau i gyflogwyr eraill sy’n meddwl am ddatblygu’r math hwn o ymyrraeth yn y gweithle.
- Mae hygyrchedd yn allweddol – cyfeiriodd 73% o’r cyfranogwyr eu hunain; roedd rhwyddineb a chyflymder mynediad yn hanfodol.
- Mae modelau atal absenoldeb oherwydd salwch yn gweithio – roedd y rhan fwyaf o weithwyr yn cael mynediad at MAC tra oedden nhw yn y gwaith.
- Mae gan ddulliau trawsddisgyblaethol (Ymwybyddiaeth Ofalgar, Therapi Derbyn ac Ymrwymo, Tosturi) gyrhaeddiad ehangach
- Roedd angen cymorth ar staff nid yn unig ar gyfer straen, ond hefyd ar gyfer:
- Adborth a sgiliau cyfathrebu
- Trawsnewidiadau’n ymwneud ag arweinyddiaeth
- Y menopos, profedigaeth, a diffygiad tîm
- Fe wnaeth cyflwyno a myfyrio ar y cyd mewn tîm ein helpu i gynnal diogelwch seicolegol i bawb a ddaeth i’r sesiynau, cryfhau uniondeb, a chysoni ffiniau ac effaith.
Adnoddau i gyflogwyr
-
Iechyd a llesiant meddyliol yn y gwaith
Darganfyddwch fwy am iechyd meddwl a lles yn y gweithle, a’r pethau y gallwch chi eu gwneud i gefnogi gweithwyr.
-
Gwasanaeth Cymorth yn y Gwaith
Ewch ati i chwilio am y gwasanaethau Cymorth yn y Gwaith sydd ar gael ledled Cymru a chael gwybodaeth am gymhwystra a sut i gysylltu.